Жм, 01/31/2020 - 14:56
Жаңалықтар

Әбуғалиев Ізтілеу Әбуғалиұлы (1930-2004)-Ауыл шаруашылығы ғылымдарының докторы, ҚР ҰҒА академигі. Әбуғалиев І.Ә. отандық аграрлық зерттеулердің дамуына баға жетпес үлес қосты. Оның басшылығымен және тікелей қатысуымен бидай, жүгері және қант қызылшасының 10-ға жуық жаңа сұрыптары мен будандары шығарылды. Оның бірегей ғылыми жұмыстары әлемнің көптеген тілдеріне аударылды.
І.Ә. Әбуғалиевтің жетекшілігімен 20 кандидаттық және докторлық диссертация қорғалды. Егіншілік және өсімдік шаруашылығы саласындағы көрнекті ғалым ҚазКСР ҒА (1956-1959) ботаника институтында жұмыс істеді. Аға ғылыми қызметкер, бөлім меңгерушісі (1959-1967), директордың орынбасары (1967-1975), В.Р. Вильямс атындағы Қазақ егіншілік ҒЗИ директоры болды (1975-1995). 20 жыл бойы Қазақстан Республикасында егіншілік, өсімдік шаруашылығы, селекция және тұқым шаруашылығының ғылыми-техникалық бағдарламасын басқарды. Оның жетекшілігімен богарлық, толықпайтын, тау-кен және суармалы егіншіліктің аймақтық жүйелері әзірленіп, өндіріске кеңінен енгізілді, ауыл шаруашылығы дақылдарының 150-ден астам сұрыптары шығарылды, олардың тұқым шаруашылығы ұйымдастырылды, Оңтүстік-Шығыс Қазақстан аумағында гидромодульдік, гидромелиоративтік аудандастыру жүзеге асырылды.
Ізтілеу Әбуғалиұлы 1930 жылы Батыс Қазақстан облысы, Жаңақала ауданында дүниеге келген. 1953 жылы С.М. Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университетін бітірді. Ауыл шаруашылығы ғылымдарының докторы, профессор (1987), ВАСХНИЛ корреспондент мүшесі (1978). Ол талантты ғалым ғана емес, ең алдымен, дарынды басшы, ғылымды ұйымдастырушы болған. Ғалымның ұйымдастырушылығының арқасында В.Р. Вильямс атындағы Қазақ егіншілік және өсімдік шаруашылығы ҒЗИ, ал қазір – Қазақ егіншілік және Өсімдік шаруашылығы ҒЗИ Қазақстанның аграрлық ғылымының танымал флагманы ретінде қалыптасты.
Оның басшылық еткен жылдары институт тек КСРО-да ғана емес, сонымен қатар одан тыс жерлерде де ірі ғылыми орталыққа айналды. Қазақстанның еңбек сіңірген ғылым қайраткері (1984). Қазақ ауыл шаруашылығы ғылымдары академиясының (1994), Қазақстан Республикасы Ұлттық Ғылым академиясының (1996) толық мүшесі. Еңбек Қызыл Ту ордендерімен, «Құрмет белгісі» орденімен, Халық шаруашылқ жетістіктері көрмесінде алтынмен, күміс және қола медальдарымен марапатталған. 260-тан астам ғылыми еңбек жарық көрді. Өнертабыстарының 15 авторлық куәлігі бар.