- Қазақ ғылыми-зерттеу ветеринария институты
-
Соңғы жылдары әзірленді:
- 6 диагностикалық (жануарлардың токсоплазмозы мен токсоплазмозын серологиялық диагностикалауға арналған жиынтығы; жылқылардың эпизоотикалық лимфангиттерінің серологиялық диагностикасы үшін; трипанозомия диагностикасы және т.б.);
-13 вакциналық (қойлардың ценурозасына қарсы; бруцеллезге қарсы мал түлігін иммундауға арналған жансыз вакцинна; туберкулезды алдын алу үшін арналған әсерсіздендіру вакцинасы вирустық инфекцияға қарсы және т.б.);
-5 дәрілік препараттар әзірленді (эндомет, некробактериум, жануарлардың бруцеллезін алдын алу үшін химиотерапевтік препараттар және т.б.).
Жоғары тиімді диагностикалық, профилактикалық және терапевтік препараттар, құралдар мен әдістер Қазақстан Республикасында тіркелген төмендегі ауруларға қарсы биотехнологиялық әдістерді қолдану негізінде жүзеге асырылады:
-жұқпалы аурулар (бруцеллез, туберкулез, лейкемия, сальмонеллез, оба, пастереллез, ауыз ауруы (аусыл) , Гамборо, құстардың жұқпалы лоринготрахеиті және т.б.);
- гельминтозды;
-ауыл шаруашылығы жануарлары мен құстардың аурулары.
Етті және сүтті ірі қара малдың эмбриондарын трансплантациялауға арналған арзан және тиімді технология әзірленді. - Қазақ су шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты
-
40-тан астам су үнемдеу технологиясы және ауылшаруашылық техникасының үлгілері әзірленіп енгізілді.
Өндірістік ұйымдарға 47 нормативтік-әдістемелік нұсқаулар дайындалып, ұсынылды.
Соның ішінде:
- 11 мелиоративті үрдістерді басқаруға арналған 11 технология;
-2 тарақты сепкіштің тәжірибелі үлгісі (күздік бидай және күріш үшін);
- 3 су есептегіш құрылғының тәжірибелі үлгілері (қашық, жылжымалы және автономды); - бағдарламалық қамтамасыз ету және олардың жұмыс істеу нұсқаулығы;
- ауыл шаруашылық дақылдарын жалға егуді, ауылшаруашылық дақылдарын су бұру арқылы суаруды, тұзды топырақты жууды, солтаң топырақты химиялық мелиорациялауда ресурс үнемдейтін технологиялар;
- трансшекаралық өзен бассейндерінің табиғи жүйелерінің мемлекетаралық басқару негізінде су ресурстарын ұтымды пайдалану бойынша ұсынымдар;
- құрғақ жайылымдардың мониторингі мен су тасуының ғылыми-техникалық негіздері;
- шаруашылық субъектілерінің суармалы жерлерде жұмыс істеуінің және қаржылық тұрақтылығының тиімділігін бағалау бойынша әдістемелік ұсынымдар;
- республиканың оңтүстік-батыс аймағында оазисті суарудың жергілікті жүйелерін дамытудың аймақтық кешенді схемалары және т.б. - Қазақ мал шаруашылығы және жемшөп өндірісі ғылыми-зерттеу институты
-
Сүтті мал шаруашылығында 2 тұқым, 3 түр пайда болды:
- өнімділіктің біріккен бағытымен Алатау тұқымы;
- Қара-ала сүтті ірі қара малының Аулиеата тұқымы;
- сүт өнімділігі жоғары «Ақырыс» сүтті ірі қара малының түрі;
- оңтүстік «Сайрам» қара-алатүрі;
- Симентал тұқымының «Ерлс» қызыл-ала сүтті ірі қара түрі.
Етті мал шаруашылығында 2 тұқым пайда болды: Қазақтың ақбас және Әулиекөл тұқымы, ішкі тұқымдас (зоналық) Санта-гертруда тұқымының «Жетісу» типі, Қазақ ақбас тұқымының 6 жолды– 4 жолды, Әулиекөл тұқымының екі ерте пісетін түрі.
Жылқы шаруашылығында 3 тұқым пайда болды: үш ішкі тұқымдас түрлі Мұғалжар тұқымы, бір зауыт және осы түрдің 5 жолымен;Қостанайлық үш типті салт және жегіс жылқы; Кушум тұқымының үш түрі – өнімділіктің етті-сүтті бағыты, Кабин қазақ тұқымының етті түрі, қазақ жылқыларының Адай тұқымдас үш түрі.
Қой шаруашылығында биязы жүнді бағыттағы 4 типімен және 11 жолымен 3 тұқым; етті-жүнді және кроссбред жүнді қойлардың 3 тұқымы, 3 типті 6 жолды биязы жүнді қойлар; 2 түр мен 18 жолға ие етті-майлы қойларының 2 тұқымы пайда болды;
В птицеводстве созданы отечественные порода уток «Бишкульская цветная» с двумя линиями, кроссы уток «Арман», «Медео», «Юбилейный».
Құс шаруашылығында екі жолмен «Бишкульская цветная» отандық үйрек тұқымы, «Арман», «Медеу», «Юбилейный» үйрек тұқымдары.
Жемшөп өндірісі саласында мал азығының 25 сұрыпы пайда болды, оның ішінде: еркекшөптің 6 сұрыпы, жоңышқаның5 түрі, бал жүгерінің 3 түрі, эспарцеттің және жауқияқтың бір сұрыпы, шалғындық және қуаңшылыққа төзімді дақылдардың 9 сұрыпы пайда болды.
Қазіргі уақытта жем-шөп дақылдарының 21 түрі өңірлерге бөлінген, тағы төртеуі мемлекеттік сортты тестілеуде.
Жемшөп дақылдарының гендік қоры 4 мыңнан астам үлгіні құрайды.
Республиканың түрлі өңірлерінде жемдік дақылдарды күтіп-баптаудың және жайылымдардың тозуын болдырмаудың тиімді технологиясы әзірленді.
Төмендегі технологиялар жетілдірілді:
- өнімділігі жоғары құнды генотиптерді алу және жоғары өнімді ауыл шаруашылық жануарларынан және құстардан алынатын биоматериалдар банкін құру мақсатында жануарларды өсірудің биотехнологиясы;
-ірі қара малдың және т.б. төлін өсіру, жетілдіру және жемдеу (семірту)технологиясы;
Жануарлардың шығу тегі сенімділігін анықтау әдістері енгізілуде. - Қазақ өсімдіктерді қорғау және карантин ғылыми-зерттеу институты
-
Әзірленді:
-Қазақстанның оңтүстігіндегі, оңтүстік-шығысында және солтүстігінде зиянкестерден техникалық және майлы дақылдарды қорғаудың кіріктірілген жүйесі;
- Ауыл шаруашылық дақылдарын егу кезінде карантиндік арамшөптермен күресуге арналған бірыңғай жүйе.
- карантиндік өнімдер бойынша жәндіктермен жасырын жұқтырылуын анықтау және тірі биообъектілерді жоюдың біріккен әдісі;
- 50-ден астам штамдарды нөмірлейтін бірегей коллекция құрылды (энтомофилді микроорганизмдер);
- Bacillusthuringiensis бактериясының жергілікті штаммы оқшауландырылды, оның негізінде «Ақ көбелек» отандық биопрепараттардың экспериментальды партиясы алғаш рет әзірленді, ол биологиялық тиімділігі жағынан эталондық препарат – лепидоцидтен жақсырақ.
- пестицидтердің ыдырау динамикасы және олардың қалдықты мөлшері қайта өңдеудің нормалары, мерзімдері мен түрлеріне байланысты айқындалады.
- көктемгі жұмсақ бидайдың қоңыр тот және септориозға төзімді және жоғары өнімділікке ие екі гибридті желісі әзірленді. - Қазақ егіншілік және өсімдік шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты
-
Ауыл шаруашылығы дақылдарының 400-ден астам жоғары өнімді сорттары мен гибридтері құрылды, оның ішінде 105 сорт өндірісте пайдалануға рұқсат етілді:
- 18 - озимой пшеницы, ржи тритикале, 18 - күздікбидай, қарабидай тритикале,
- 14 - яровой мягкой пшеницы, 14 - көктемгіжұмсақбидай,
- 4 - яровой твердой пшеницы, 4 - көктемгіқатты бидай,
- 11 - ярового ячменя, - 11 - көктемгіарпа,
- 4-овса, 4-сұлы,
- 24-кукурузы, 24 – жүгері,
- 11 - зернобобовых, 11 - бұршақты өсімдіктер,
- 1 - сафлора, 1 - сафлора,
- 3 - гибрида сахарной свеклы, - 3 - қант қызылшасының гибриді,
- 4 - риса, 4 – күріш,
- 11 - кормовых, многолетних трав. 11 - жемшөп, көпжылдықшөптер.
Бұл ауыл шаруашылық дақылдарының көлемі Қазақстан мен жақын шетелде шамамен 2,5 миллион гектарға жуық жерді алып жатыр (Тәжікстан, Ресей, Қырғызстанжәнет.б.).
19 ауылшаруашылығы дақылдары бойынша 57 мыңнан астам үлгілерде өсімдік генетикалық ресурстарының ұлттық дерекқоры құрылды
150 ауылшаруашылығытехнологиясыәзірлендіжәнежетілдірілді, оныңішіндеауылшаруашылықдақылдарынегуүшінресурстардыүнемдейтінтехнологиялар, астықты, жемдікшөптердіжәнежел мен су эрозиясымен күресу бойынша ғылыми негізделген технологияларды, дәнді және бұршақты дақылдарды өсіру үшін тарақты сепкіш технологиялар әзірленді. - Қазақ картоп және көкөніс шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты
-
Институттың көкеніс-бақша дақылдарының генофоны әлемнің 94 елінен 9 мыңға жуық үлгілерді, картоп генофоны - 30 елден 1,5 мың үлгіні қамтиды.
Институттың селекциялық жетістіктері - картоптың 40 сұрыпы мен бақша-көкөнісдақылдарының100 сұрыпының жасалуы, оның ішінде 82 сорт пайдалануға рұқсат етілді..Отандық картоп сорттары 60 мың гектардан астам аумаққа егілді, бұл жалпы дақылдар көлемінің шамамен 40% құрайды.
Әзірленді:
-Қазақстанның оңтүстік-шығысына арналған картоп селекциясының теориялық негіздері;
- картоп пен бақша-көкөніс асыл тұқымды сорттары мен гибридтерін бұдандастыру әдістері;
- меристемаданвируссызкартопалуүшінагротехникалықкешен;
- оны қайтаинфекцияданқорғауүшінсауықтырушаралары;
- картоп пен көкөнісдақылдарынөсіріп-өндіруүшінресурстардыүнемдейтін, экологиялыққауіпсізтехнологиялар;
- көкөнісдақылдарының ауыспалы егісіндетыңайтқыштар мен өсімдікқорғауөнімдерінқолданудыңкешендіжүйелері; шаруақожалықтарыүшінқысқаайналмалыкөкөнісайналымыжәнет.б.
Өсімдікөнімдерінеарналған 30 республикалықжәне 4 салалық стандарт әзірленді. - Қазақ орман шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты
-
Декоративтік қасиеттері бойынша қарағайдың екі сорты және өнімділігі бойынша үш сорты алынды.
10 негізгі орман қалыптастырушы түрлердің генетикалық ресурстарының ақпараттық дерекқоры құрылды.
Әзірленді:
- бірыңғай әдістеме негізінде Қазақстанормандарының типологиялық классификациясы;
- орман өсімдігі, орман экономикалық және ормантаксалық аудандастыру;
- негізгі орман қалыптастырушы тұқымдар үшін келісімді баға кестесі (ауқымды, әр түрлі тұқымдар сұрыпты, өсу барысы мен тауарлық)
- Қазақстанның өрт қаупі бар ормандары үшін өртке қарсы алдын-алу шаралары жүйесі;
- Арал теңізінің(Қазақстан бөлігі) құрғатылған түбінде мелиоративтік екпелер құру жәнетұқым сұрыпталымы бойынша ұсыныстар;
- ірі орман зиянкестері және ауруларымен күрес бойынша шаралар және т.б.
Институттың ғылыми әзірлемелерінің негізінде СПУ-1суаруға арналған ағаш отырғызу машиналарының сериялық шығарылымы, ССН -1 егінді қорғауға арналған ағаш отырғызу машиналары, сексеуіл және басқа да шөлді өсімдіктерді егу үшін сепкіштер ұйымдастырылды. - Қазақ ауыл шаруашылығын механикаландыру және электрлендіру ғылыми-зерттеу институты
-
Әзірленді:
- машина технологияларыжәнетехникалыққұралдаржүйесі;
- Техникалықжабдықтарғақойылатынталаптар;
- республика үшінауылшаруашылығыдақылдарынөсіружәнежинауүшінмашиналық технология бойыншаұсынымдар.
Соңғы жылдарда:
-Ауылшаруашылықтехникасы мен жабдықтарының 25 тәжірибеліүлгісі,
- 12 ұсыныс пен нормативтер әзірленді.
Республикадағы фермерлік және шаруа қожалықтарында ауыл шаруашылығында пайдалану үшін жер өңдеуге арналған машиналар мен сепкіштер, мал шаруашылығы техникасы, жел парктерін енгізіп жатыр.
Республиканың 59 шаруа қожалығында 5 технология және101 бірліктен тұратын ауыл шаруашылық машиналарының 20 атауы енгізілді. - Қазақ ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу ғылыми-зерттеу институты
-
Соңғы жылдарда:
- ауыл шаруашылығы өнімдерін сақтау және қайта өңдеу бойынша 35-тен астам технология;
- әртүрлі азықтар мен аралас жем (комбикорм) үшін 45-тен астам рецепт;
-50 дана нормативтік-техникалық құжаттама (техникалық регламенттер, шарттар, стандарттар және т.б.) әзірленлі.
Сонымен қатар келесі технологиялар жасалды:
- 1 және 2 санат бойынша ет өнімдерін өндіру және ет пен сүт шикізатын қайта өңдеу;
- Диеталық өнімдерді өндіру үшін 2 ресурсты үнемдейтін технология;
- мамандандырылған тағамға арналған өнім;
- ересек ауыл шаруашылық малдарына, құстарға және тауарлық балдырларға арналған дәрілік және профилактикалық аралас жем шығаратын технологиялық регламенттер және т.б.
Әзірленді:
- жылқы сүті мен түйе сүтінен, аралас еттен жасалған өнімдерді жасау стандарттары;
- астықтың улы элементтермен және пестицидтермен ластануын бақылауға және алдын алуға арналған ұсыныстар;
- нан, макарон және ұннан жасалған кондитерлік өнімдердің жаңа түрлерін өндіру;
- түйе және сиыр сүтінен жасалған ашымал сүт өнімдерін өндіруге арналған ұйыту құрылғылары;
- Ет пен сүтті және т.б. қайта өңдеуге арналған жабдықтарға арналған 3 жобалық құжаттама жиынтығы және т.б.
Азық-түлік және өңдеу өнеркәсібінде қолдануға арналған микроорганизмдақылдарының жинағы сақталуда және толтырылуда. - У. Успанов атындағы Қазақ топырақтану және агрохимия ғылыми-зерттеу институты
-
Барлық әкімшілік аймақтардың топырақ карталары, республиканың шолу топырақ картасын, «Почвы Казахской ССР» сериялық монографиясының 14 томы шығарылды.
Сортаң жерлердің орналасуы және олардың мелиоративтік жағдайының географиялық заңдылықтары анықталды, сондай-ақ мелиоративтік диагностика және сортаңдануды топтастыру принциптері әзірленді.
Қазақстанда сортаң топырағының карталары құрастырылды.
Жоғары тұзды сілтілі топырақты игеру технологиясыжәне оның бірнеше модификациялары әзірленді(НТОЗ-1, НТОЗ-2, НТОЗ-З және т.б.)
Аздырылған топырақты бағалаудың жіктемесі мен өлшемдері әзірленді.
Атырау және Маңғыстау облыстарының мұнай кен орындарының аумағында топырақтың трансформациялануының сипаты, бағыты және өзгеру жылдамдығы белгіленді.
Суармалы күріш өсіру аймақтарында топырақ-мелиоративті, топырақ-экологиялық зерттеулер жүргізілді.
Топырақ ресурстарын жетілдіру, қорғау және ұтымды пайдалану бойынша ұсыныстар әзірленді - Қазақ балық шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты
-
Әзірленді:
- республикадағы балық өсіру шаруашылығын орналастырудыңғылыми негізделген схемасы;
- жасанды балық өсірудің биотехнологиясы жетілдірілді;
- личинкаларды зауытта өндіру жөніндегі ұсыныстар әзірленді;
- тоғанның экожүйелерінде биопродукция процестерін ынталандырудың тиімді әдістерін қолдануға негізделген балық өсіретін материалдар мен коммерциялық балықты өсіру технологиялары, сондай-ақ балыққа азық қоспасы ретінде қамыс ішіндегі бактериядан өңделген сүректі пайдалану және т.б.
- мөңке балықты өндіру және өсіру үшін биотехнология әзірленді және енгізілді; балық ресурстарын қорғау, молықтыру және пайдалану жөніндегі нормалар мен ұсыныстар. - Қазақ мақта шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты
-
Жоғары сапалы талшық сапасына ие 8 жаңа, ерте пісетін, жоғары өнімді, мақта талшығының отандық сорттары құрылды, оның 3-і аудандастырылды және өндіріске енгізілді.Мақта облысындағы 75% алаңды алады.
Әзірленді:
- мақтаның отандық сорттарын өсіруге арналған екі қарқынды технология және үш жаңа тиімді қысқа ротациялық мақта егісінің айналуы;
- мақта егудің ылғал қорын үнемдейтін технологиясы;
- элиталық тұқым шаруашылықтарына арналған бесжылдық тұқымдарды жаңарту схемасы және мақтаның перспективті сорттарын алдын ала өндіруге арналған үш жылдық схема.
Енгізілді:
- 25 мың гектарға - қысқа ротациялық мақта-жоңышқа егісінің айналуы;
-мақта өсіруге арналған қарқынды технология - 27 мың га. - Қостанай ауыл шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты
-
Әзірленді:
- алаңда дәнді дақылдарды өсірудің 3 млн. ылғал-ресурс үнемдейтін технологиялары;
- ауылшаруашылық өнімдерін майлы дақылдардың және бұршақ дақылдарының жиынтығымен әртараптандыру негізінде далалық жеміс-жидек айналымы; рапс пен зығырды өсіру технологиясы.
- «Казар» және «Славячил» зығыр сорттары, күнбағыс «Заречный» және «Ирсо» шығарылды; «ВИД-1», «Ягодный-19», «Тустеп», «Алаязаря», «ВИД-2» картоп сорттары енгізілді.
- аурулардан, зиянкестерден және арамшөптерден алынған майлы дақылдардың және жарманың дәнді дақылдарын қорғау бойынша шаралар кешені.
- Солтүстік Қазақстан, Ақтөбе, Батыс Қазақстан және республиканың басқа да аймақтарында табысты іске асырылып жатқан топырақты нөлдік өңдеуге арналған техника моделі. - А.И.Бараев атындағы астық шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығы
-
Ауыл шаруашылығының топырақ қорғау жүйесін ғылыми тұрғыдан жетілдіру, егін шаруашылығының топырақ қорғау жүйесі үшін ауылшаруашылық машиналарының жүйесін құру заманауи егін шаруашылығы жүйелерінің негізін құрады.
Қазіргі таңда Солтүстік Қазақстан облысында 3,5 млн.га аумақта дәнді дақылдарды өсірудің минималды және нөлдік технологиялары енгізілді.
Селекция саласында институттың маңызды жетістіктері жаздық жұмсақ бидайдың 79 сорты мен жаздық қатты бидайдың 16 сортын жасау болып табылады Жазғы бидайдың сорттарына институт 3 миллион гектардан астам егілетін жерді пайдаланады.
Сонымен қатар, жаздық арпаның 24 сорты,күздік жұмсақ бидайдың 3 сорты, күздік қара бидайдың 2 сорты, тарының 20 сорты, қарақұмық жармасының 6 түрі, картоптың 26 сорты, арыштың 1 сорты, шайқурайдың 1 сорты, майлы зығырдың 9 сорты, күнбағыстың 10 сорты, көпжылдық бұршақ пен дәнді өсімдіктердің 64 сорты әзірленіп, өндіріске енгізілді. - Солтүстік Қазақстан мал шаруашылығы және өсімдік шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты
-
Жасалды:
- меринос қойларының сұлукөл зауыт түрі;
- қазақтың ақ бас тұқымының ірі қара малының зауыттық тұқыл түрі;
- қызыл дала ірі қара малының 7 зауыттық желісі;
- үлкен ақ тұқымды және Кемерово етті түрінің жоғары өнімді шошқа табыны.
Әзірленді:
- жемшөптік және егістік жерлерде жепшөп өндіру жүйесі, ауыл шаруашылық жануарлар мен құстарды азықтандырудың ғылыми негізделген нормалары. - Оңтүстік-Батыс мал шаруашылығы және өсімдік шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты
-
Қой өсіруде:
- 15 зауыт, 2 ішкітұқым түрі, каракөл қойының 33 түрлі түсті желісі құрылды және сыналды;
- Тірі салмағы және жүн қырқымымен ерекшеленетін «Айбас» және «Ақкарабас» ашық түс жүнді Еділбаев тұқымдарының 2 зауыттық желісі құрылды;
- Австралиялы-оңтүстік-қазақ Мерииносының комол типін өндіретін екі жаңа жоғарыөнімді қой желісі құрылды: - ұзын жүнді; қалың жүнді.
- Әлемдік тәжірибеде аналогы жоқ елтірі-ет-май өнімділігі бар Атырау тұқымы енгізілді.
Түйе өсіруде:
- Зауыттық «Қара Бура», «Сары Алмас Таушық», «Сакон», «KipniK» сүтті бағыттағы түрлері , «Ақбасты», «Ақмоншақ» сүтті және жүнді бағыттағы қазақ айыр өркеш түйелері пайда болды.
Мал өсіруде:
- сүт өнімділігі жылына 4,0-4,5 мың кг сүті бар қара-ала малдың оңтүстік аймақтық түрі құрылды; Қалмақ малдарының генетикалық әлеуеті сақталды.
Биотехнология негізіндегі донорлық қойлардағы суперовуляция индукция схемасы, сирек түсті және түрлі түсті Қарақөл қойының эмбриондарын трансплантациялау және криоконсервациялау әдісі, Каракөл қойының суперовуляциясының гормоналды ынталандыру әдісі әзірленді.
Аридтік жемшөп өндіруде:
- Теріскен сортының «Арыс», «Қызылқұм», изеннің «Задарьинский», «Бақтыөлең», «Нұр», сексеуілдің «Жансая», кереуіктің «Сэн», жүзгіннің «Эсем», «Шұғыла» сорттары өндірілді.
Өсімдік шаруашылығы мен егін шаруашылығында:
- тәлімді боз топырақтағы қысқа-ротациялық егіс айналым звеносында егіс қарсаңындағы және кәтімгі топырақ өңдеусіз күздік бидайдың тікелей егу технологиясы;
- суармалы егіншілік шарттарына жем-шөп дақылдарының қысқы-аралық және шөп шабатын егістіктерін өсірудің ресурс үнемдеуші технологиясы;
- Қырлық егіс үшін Қысқа ротациялық ауыспалы Мақсарының тікелей егісі
- оңтүстік Қазақстанның суармалы жерлерінде күздік бидай өсіру технологиясы жетілдірілуде.
Attachment | Size |
---|---|
Перечень научных разработок дочерних организаций НАО "НАНОЦ" за 2015-2017 годы | 48.83 KB |